THE HILL WE CLIMB - NGỌN ĐỒI CHÚNG TA CHINH PHỤC - Amanda Gorman

The Hill We Climb

(Ngọn Đồi Chúng Ta Chinh Phục)

Amanda Gorman - Nữ sinh viên Đại học Harvard.

Chuyển ngữ: Nguyễn Chí Long.

***

 

Bài thơ “The Hill We Climb”, được thi sĩ trẻ và cũng là SV Đại học Harvard Amanda Gorman đọc trong lễ nhậm chức Tổng Thống Mỹ ngày 20/01/2021, thật xuất sắc, đầy ấn tượng và đáng kinh ngạc. Dùng hình tượng ngọn đồi để chỉ khối khó khăn to lớn trong lòng nước Mỹ: Những xung khắc, mâu thuẩn, bất bình đẳng về chủng tộc, văn hoá, kinh tế, cơ hội, truyền thông, địa lý, đảng phái...Đó cũng chính là bóng đêm, dường như vô tận, thách thức sự chinh phục, vượt qua của toàn dân Mỹ....

Chính những ước mơ táo bạo, sự nhận thức rõ cái lẽ tự nhiên quyền được sống an bình an của con người; chính tình thương yêu, hy vọng và nổ lực kiên trì; Chính sự kết hợp lòng trắc ẩn với sức mạnh và lẽ phải...mới cứu chuộc được chúng ta, mới lấp bỏ đươc hố ngăn cách giữa chúng ta, mới bảo vệ được nền dân chủ. 

Và thật độc đáo ở đoạn kết bài thơ: Chỉ có lòng can đảm vượt qua sự dối trá để nhận ra sự thật, và sự dũng cảm hoá thân thành tia sáng, mới có thể chinh phục được đỉnh đồi, chào đón bình minh. 

***

When day comes we ask ourselves,

where can we find light 

in this never-ending shade?

 

Khi ngày đến ta bâng khuâng tự hỏi

tìm nơi đâu ánh sáng

trong vô tận bóng đêm này?

*

The loss we carry,

a sea we must wade

We've braved 

the belly of the beast

 

Mất mát nào trĩu nặng bờ vai,

gian khó trùng khơi thách ta phải vượt, 

thách ta sống can trường

giữa lòng quái vật.

*

We've learned that quiet 

isn't always peace

And the norms and notions 

of what just is

Isn’t always just-ice

 

Ta đã học rằng... lặng im

chẳng phải luôn luôn đồng nghĩa với hoà bình.

Trong bất cứ chuẩn mực nào, khái niệm công bằng

đâu phải lúc nào cũng là công lý.

*

And yet the dawn is ours

before we knew it

Somehow we do it

Somehow we've weathered and witnessed

a nation that isn’t broken

but simply unfinished

 

Và bình minh đã thuộc về ta đấy,

bằng cách nào đó ta đã tạo nên

cả trước khi ta nhìn thấy tia sáng đầu tiên.

Bằng cách nào đó ta đã vượt qua

và là chứng nhân một quốc gia,

tuy chưa bị vỡ tan, nhưng vẫn chưa toàn vẹn.

 

 

*

We the successors of a country and a time

Where a skinny Black girl

descended from slaves and raised by a single mother

can dream of becoming president

only to find herself reciting for one

 

Thời của chúng ta,

những người đang kế thừa đất nước

có cô gái gầy gò da đen

xuất thân từ tổ tiên nô lệ, 

được nuôi bởi người mẹ đơn thân,

chỉ được Tổng Thống mời đọc thơ trong lễ đăng quang,

lại dám ước mơ trở thành Tổng Thống.

*

And yes we are far from polished

far from pristine

but that doesn’t mean we are

striving to form a union that is perfect

We are striving to forge a union with purpose

To compose a country committed to all cultures, colors, characters and

conditions of man

 

Và thưa vâng, 

Xã hội ta còn rất xa vẻ hào nhoáng và trinh nguyên.

Nhưng không vì thế mà chúng ta gắng tạo nên 

một quốc gia hoàn hảo.

Điều mà chúng ta phấn đấu:

Là tạo thành một quốc gia chung cùng mục đích,

trước tác một đất nước tôn trọng mọi văn hoá, màu da, nhân cách

và điều kiện làm người.

*

And so we lift our gazes not to what stands between us

but what stands before us

We close the divide because we know, to put our future first,

we must first put our differences aside

We lay down our arms

so we can reach out our arms

to one another

We seek harm to none and harmony for all

 

Thế nên ta nâng tầm nhìn cao hơn,

không phải xem giữa chúng ta có gì khác biệt,

mà những gì cản ngăn ta trước mặt.

Ta san lấp mọi hố sâu chia cắt 

vì biết đặt tương lai ở vị trí hàng đầu.

Và để cánh tay mình có thể vươn đến kết nối với nhau

phải gác bỏ trước tiên, khác biệt

và buông vũ khí lại phía sau.

*

Let the globe, if nothing else, say this is true:

That even as we grieved, we grew

That even as we hurt, we hoped

That even as we tired, we tried

That we’ll forever be tied together, victorious

Not because we will never again know defeat

but because we will never again sow division

 

Chúng ta không làm tổn hại nhau,

mọi người yêu thương sống trong hoà hợp.

Hãy để thế giới này không có điều gì khác

ngoài sự thật hiển nhiên:

Chúng ta trưởng thành ngay trong cả đau thương.

Dù bao tổn thương vẫn tràn hy vọng.

Dù mõi mệt vẫn không ngừng gắng bước 

để gắn bó cùng nhau, kết đoàn thân thiết, 

cùng chiến thắng, cùng thành công.

*

Not because we will never again know defeat

but because we will never again sow division

 

Đạt thành công, 

không phải chúng ta sẽ không nếm thêm một lần thất bại. 

Nhưng chúng ta sẽ không bao giờ làm thêm một lần nào nữa: 

Đào hố cách chia. 

*

Scripture tells us to envision

that everyone shall sit under their own vine and fig tree

And no one shall make them afraid

 

Thánh kinh cho ta tầm nhìn,

Mọi con người có quyền tự nhiên bình an sinh sống

và chẳng có ai gây nên sợ hải.

*

If we’re to live up to our own time

Then victory won’t lie in the blade

But in all the bridges we’ve made

That is the promised glade

The hill we climb

If only we dare

It's because being American is more than a pride we inherit,

 

Nếu biết sống theo trái tim thời đại,

chiến thắng không bao giờ nằm dưới lưỡi dao,

mà trên những nhịp cầu ta xây dựng

Đó là lời thề tiên quyết

khi chinh phục đồi cao,

mà người Mỹ chúng ta chinh phục được.

Vì người Mỹ có tầm vóc lớn lao hơn 

niềm hãnh diện thừa hưởng một gia tài truyền lại.

*

it’s the past we step into

and how we repair it

We’ve seen a force that would shatter our nation

rather than share it

Would destroy our country if it meant delaying democracy

And this effort very nearly succeeded

 

Khi chúng ta nhìn vào quá khứ để sửa sai

đã nhìn ra một thế lực

muốn phá vỡ quốc gia này

thay vì cùng nhau sẽ chia, gắn kết.

Thế lực này cản ngăn tiến trình dân chủ,

tàn phá quốc gia.

Và sự cố tình huỷ diệt này 

suýt chút nữa thành công.

*

But while democracy can be periodically delayed

it can never be permanently defeated

In this truth

in this faith we trust

For while we have our eyes on the future

history has its eyes on us

This is the era of just redemption

We feared at its inception

We did not feel prepared to be the heirs

of such a terrifying hour

but within it we found the power

to author a new chapter

To offer hope and laughter to ourselves

So while once we asked,

how could we possibly prevail over catastrophe?

Now we assert

How could catastrophe possibly prevail over us?

 

Thế nhưng, nền dân chủ có thể bị đình trệ tạm thời

nhưng nó không bao giờ bị đánh gục vĩnh viễn.

đó là sự thật và đức tin mà ta ấp ũ. 

Trong khi hướng đến tương lai, 

chúng ta đã làm nên lịch sữ

Đây là giai đoạn của sự hối lỗi chân tình.

Chúng ta từng lo sợ thế lực bạo tàn 

từ khi nó mới hình thành.

Chúng ta không chuẩn bị đầy đủ để trực chiến

ở giây phút hiểm nguy này.

Nhưng trong hiểm nguy kinh hoàng

chúng ta đã tìm ra sức mạnh, 

viết trang sử mới và trao cho chính mình,

niềm hy vọng và nỗi hân hoan.

Nếu có lúc nào chúng ta tự vấn:

“làm thế nào có thể vượt qua thảm hoạ?”

Thì giờ đây ta kiên cường khẳng định: 

“Thảm hoạ nào có thể đánh gục được chúng ta?”

*

We will not march back to what was

but move to what shall be

A country that is bruised but whole,

benevolent but bold,

fierce and free

 

Chúng ta sẽ không trở về chốn cũ 

mà hướng đến đất nước tương lai.

Một đất nước đầy những vết thương,

nhưng hình hài nguyên vẹn.

Một quốc gia oai hùng nhưng đức hạnh.

Một dân tộc tự do và dũng mãnh.

*

We will not be turned around

or interrupted by intimidation

because we know our inaction and inertia

will be the inheritance of the next generation

Our blunders become their burdens

 

Không có đe doạ nào

làm chúng ta quay lui hay né tránh.

Vì đủ hiểu rằng, cách hành xử yếu hèn

là di sản đau buồn cho thế hệ mai sau

Những lỗi lầm của chúng ta

sẽ là gánh nặng nợ nần cho con cháu.

*

But one thing is certain:

If we merge mercy with might,

and might with right,

then love becomes our legacy

and change our children’s birthright

 

Và một điều chắc chắn:

khi chúng ta hợp nhất được lòng trắc ẩn với sức mạnh,

và sức mạnh với lẽ phải,

thì tình yêu thương sẽ là di sản

và sẽ thay đổi quyền bẩm sinh cho con cháu.

*

So let us leave behind a country

better than the one we were left with

Every breath from my bronze-pounded chest,

we will raise this wounded world into a wondrous one

We will rise from the gold-limbed hills of the west,

we will rise from the windswept northeast

where our forefathers first realized revolution

We will rise from the lake-rimmed cities of the midwestern states,

we will rise from the sunbaked south

We will rebuild, reconcile and recover

and every known nook of our nation and

every corner called our country,

our people diverse and beautiful will emerge,

battered and beautiful

 

Xin hãy để lại phía sau

một đất nước tốt đẹp hơn

đất nước chúng ta tiếp nhận.

Mỗi hơi thở trong lồng ngực thanh xuân của mình

hãy thổi vào thế giới tổn thương này

để biến thành một nơi kỳ diệu.

Chúng ta sẽ vươn lên

từ những ngọn đồi vàng miền Tây,

từ miền Đông lộng gió,

nơi khởi đầu cuộc cách mạng của tiền nhân.

Chúng ta sẽ vươn lên 

từ những thành phố ven hồ miền Trung-Tây,

từ phương Nam rực nắng.

Chúng ta sẽ tái thiết, hoà giải và mang lại tin yêu

mọi nẽo đất khuất xa đất nước.

Dân ta đa dạng và đẹp xinh,

hiện ra vẻ đẹp tuyệt vời

từ trong gian nan thử thách

*

When day comes we step out of the shade,

aflame and unafraid

The new dawn blooms as we free it

For there is always light,

if only we’re brave enough to see it

If only we’re brave enough to be it

 

Khi ngày mai đến,

chúng ta bước ra từ bóng tối,

hực lữa và chẳng hề khiếp sợ.

Bình minh lại bắt đầu 

khi chúng ta phóng nó được tự do,

vì ánh sáng muôn đời hiện hữu

chỉ cần ta đủ can đảm để nhận ra

Chỉ cần ta đủ dũng khí để hoá thân...

hoá thân thành ánh sáng.

 

TP. HCM 24/01/2021

CL.

 

 

 

 

 

Dr. Nguyễn Chí Long
E-mail:  nguyen.c.long@gmail.com